Vlierbessenjam maken is iets wat je doet uit liefde voor de natuur én voor goed eten. De diepe, donkerpaarse kleur van vlierbessen, de geur die tijdens het koken langzaam de keuken vult, en het besef dat je een voorraadje maakt dat maanden meegaat, maken het een van die eenvoudige genoegens in het leven. Wie vlierbessenplukken zegt, zegt nazomer. Vaak zijn ze eind augustus of begin september rijp, en als je eenmaal een goede plek hebt gevonden, weet je: dit ga ik elk jaar doen.
Zelf jam maken is niet moeilijk, maar vraagt wel aandacht. De vlierbessen moeten echt goed rijp zijn, want onrijpe bessen zijn bitter en licht giftig. Ze moeten gekookt worden, dat is essentieel. Je kunt er dan van alles mee doen, maar jam is misschien wel het meest geliefd. Je kunt er vier mooie potten mee vullen, en wie eenmaal de smaak te pakken heeft, bedenkt er al snel zijn eigen variaties bij.

Hoe vlierbessenjam maken?
Benodigdheden
- Grote pan
- Kleine zeef of passevite (optioneel, voor gladde jam)
- Pollepel
- Trechter
- Schone, uitgekookte jampotten met deksels die tegen zuur kunnen
- Keukendoek
Ingrediënten
- 1000 gram rijpe vlierbessen
- 500 gram geleisuiker speciaal voor vruchten met weinig pectine
- 2 eetlepels versgeperst citroensap
- Eventueel: 1 theelepel kaneel of kruidnagelpoeder voor extra smaak
Bereiding
1. Voorbereiding
- Begin met het schoonmaken van de vlierbessen. Rits de bessen met een vork of met je vingers van de schermen en verwijder zoveel mogelijk steeltjes. Spoel ze goed af onder koud water en laat uitlekken.
2. Jam maken
- Doe de vlierbessen in een ruime pan en voeg een klein beetje water toe, bijvoorbeeld 100 milliliter, om aanbranden te voorkomen. Breng langzaam aan de kook en laat dit ongeveer 10 minuten doorkoken tot de bessen openbarsten en hun sap loslaten.
- Voor een gladde jam kun je de bessen door een fijne zeef of passevite drukken. Je houdt dan alleen het sap en vruchtvlees over zonder pitjes en velletjes. Dit is optioneel, want sommige mensen houden juist van een beetje structuur.
- Voeg nu de geleisuiker toe aan het sap. Roer goed door en breng het opnieuw aan de kook. Laat het geheel stevig koken, meestal zo’n 4 tot 5 minuten, afhankelijk van de aanwijzingen op de verpakking van de suiker. Voeg tegen het einde van het koken het citroensap toe, en eventueel wat kaneel of kruidnagelpoeder.
- Test of de jam voldoende is ingedikt door een druppel op een koud bordje te laten vallen. Wordt het snel stroperig of stevig? Dan is het goed. Blijft het te vloeibaar, laat dan nog een minuut doorkoken en test opnieuw.
- Giet de hete jam met behulp van een trechter in de schone, droge potten. Sluit de potten direct goed af met deksels die geschikt zijn voor zuurhoudende producten. Je kunt ze dan op de kop zetten, maar dit hoeft niet. Het helpt wel om de potten beter vacuüm te trekken en schimmelvorming te voorkomen. Bij deksels die niet tegen zuur kunnen, kun je beter niet op de kop zetten om corrosie te vermijden.
- Laat de potten volledig afkoelen op het aanrecht. Zet ze daarna op een donkere en koele plek.
Hoelang is vlierbessenjam houdbaar?
Zelfgemaakte vlierbessenjam is ongeopend en goed afgesloten ongeveer 9 tot 12 maanden houdbaar op een koele, donkere plek zoals een voorraadkast of kelder. Na openen bewaar je de jam in de koelkast en gebruik je hem het liefst binnen drie weken.
Let goed op bij geopende potten: als je schimmel of gisting ruikt of ziet, gooi de jam dan direct weg.
Vijf variaties en aanpassingen
Met appel
Voeg 200 gram gesneden appel toe bij het koken voor een iets frissere, mildere jam.
Met citroenrasp
Rasp de schil van een halve biologische citroen mee voor extra geur en een frisse twist.
Met rode wijn
Vervang een deel van het water door een scheut rode wijn voor een diepere smaak.
Met minder suiker
Gebruik geleisuiker met minder suiker (2:1) als je van minder zoet houdt.
Met gember
Voeg een halve theelepel gemalen gember toe voor een pittig accent.

Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokAls kok weet Wilhelmus Hengstmengel als geen ander, lekker eten begint bij het op de juiste manier bewaren van levensmiddelen. Hij heeft inmiddels ruim 15 jaar ervaring in de keuken (dus ook met het bewaren en invriezen van onder andere groente, fruit, vlees, vis, en gerechten), en schrijft artikelen en recepten voor diverse Nederlandstalige receptensites (onder andere deze site), en enkele Duitstalige receptensites. Als oud groenteboer weet hij veel over groenten en fruit, en door het veelvuldig koken ook veel over de bereiding van vlees en vis. En natuurlijk over het langer goed houden van voedingsmiddelen. Hij heeft een passie voor het schrijven over simpele gerechten en kookmethoden. is een geboren Rotterdammer, maar vandaag de dag een echte Tiroler en Wereldburger. Bewaren en invriezen is over de hele wereld nagenoeg hetzelfde, maar toch soms net even anders.