Tomaten bewaren is iets waar bijna iedereen weleens over nadenkt, zeker als je ze in grote hoeveelheden uit eigen tuin plukt, of een paar kilo goedkoop op de kop tikt op de markt. Ze zijn heerlijk, veelzijdig, sappig en boordevol smaak, maar ook kwetsbaar. Binnen een paar dagen kunnen ze veranderen van stevig en glanzend naar zacht en beschimmeld. En dat is natuurlijk zonde, zeker als je met liefde hebt geteeld of ingekocht.
Er zijn mensen die tomaten zonder nadenken in de koelkast leggen, maar wist je dat dat juist de smaak flink aantast? En hoe zit het met invriezen? Kan dat zomaar? En wat als je ze vacumeert? In deze uitgebreide handleiding neem ik je mee langs alle methodes om tomaten te bewaren, met aandacht voor de voor- én nadelen. Want hoe verser je ze houdt, hoe lekkerder ze blijven, maar hoe langer je ze wilt bewaren, hoe meer je moet inleveren op structuur of aroma.
Of je nu een tomatensoep in de planning hebt, een salade wilt maken of gewoon een voorraadje voor noodgevallen achter de hand houdt, het is goed om te weten wat je doet. Goed bewaren begint met kennis en een beetje liefde voor het product. Laten we dus samen kijken naar hoe je tomaten het beste kunt bewaren.
Tomaten bewaren
Tomaten zijn van nature gevoelig voor kou en vocht. Ze rijpen na op kamertemperatuur, maar kunnen ook snel bederven als je niet oplet. Daarom is het belangrijk om per bewaarmethode goed te weten wat de invloed is op houdbaarheid én smaak.
In de koelkast
Hoewel veel mensen het automatisch doen, is het bewaren van tomaten in de koelkast niet ideaal. Tomaten verliezen namelijk flink wat smaak zodra ze aan kou worden blootgesteld. Dat komt doordat kou het rijpingsproces stillegt, wat belangrijk is voor het ontwikkelen van aroma. Zeker als je tomaten nog net niet helemaal rijp hebt gekocht, kun je ze beter eerst op kamertemperatuur verder laten rijpen.
Toch zijn er situaties waarin de koelkast wél handig is. Als tomaten echt heel rijp zijn en je ze niet meteen nodig hebt, kun je ze beter even koel zetten om bederf te vertragen. Maar laat ze daarna, voor gebruik, minstens een paar uur op kamertemperatuur komen. Dat geeft de smaak een beetje de kans om terug te keren.
Invriezen
Tomaten invriezen is een prima manier om ze lang te bewaren, vooral als je ze later in sauzen, soepen of stoofschotels gaat gebruiken. De structuur verandert wel: het vruchtvlees wordt na ontdooien slap en waterig. Daardoor zijn ze minder geschikt om rauw te eten, maar perfect om te koken.
Het beste kun je tomaten eerst blancheren, het velletje verwijderen en ze in stukken snijden. Doe ze dan in goed afsluitbare bakjes of vrieszakken, en schrijf de datum erop. Zo kun je altijd terugvinden hoe lang ze al in de vriezer liggen. Je kunt ook hele tomaten invriezen, maar dat kost meer ruimte en het ontdooien duurt langer.
Vacumeren
Vacumeren is een slimme manier om tomaten langer vers te houden, vooral als je ze combineert met andere bewaartechnieken. Door vacuüm te verpakken, haal je namelijk de zuurstof weg, waardoor schimmels en bacteriën minder snel kans krijgen. Je kunt zowel rauwe als gekookte tomaten vacumeren, en daarna op kamertemperatuur, in de koelkast of in de vriezer bewaren, afhankelijk van je plannen.
Let er wel op dat hele tomaten gevoelig zijn voor kneuzingen bij het vacumeren. Snij ze eventueel in parten of maak er een saus van, dan gaat het beter. Ook hierbij geldt: altijd de datum op het zakje of potje zetten, zodat je later weet hoe oud het is.
Tomaten rijpen snel door bij kamertemperatuur, vooral als ze in de zon liggen. Dat betekent dat ze na een paar dagen al zacht kunnen worden of schimmelplekken kunnen krijgen. Bovendien trekt ethyleengas van andere groenten of fruit, zoals bananen, het rijpingsproces nog meer op gang, wat het bederf versnelt.
Een gesloten potje met bijvoorbeeld tomatensaus of gepureerde tomaten blijft op kamertemperatuur meestal 6 tot 9 maanden goed, zolang het luchtdicht en steriel is afgesloten.
Nadelen bewaren in koelkast
De kou van de koelkast zorgt ervoor dat tomaten hun geur en smaak gedeeltelijk verliezen. Het vruchtvlees wordt wat melig en de schil kan rimpelig worden. Vooral bij rauw gebruik proef je meteen het verschil met een vers exemplaar van kamertemperatuur.
Nadelen bewaren in vriezer
Na het invriezen verliezen tomaten hun stevige structuur. Het vruchtvlees wordt papperig en laat vocht los. Dat maakt ze minder geschikt voor een salade, maar wel nog prima bruikbaar voor warme bereidingen zoals soepen, sauzen of chutney.
Hoe herken je bedorven tomaten?
Een bedorven tomaat is meestal gemakkelijk te herkennen. De eerste tekenen zijn zachte plekken die inzakken bij aanraking. Vervolgens kunnen er donkere of zwarte plekken ontstaan, of zelfs schimmel op de schil. Ruik ook altijd even: een zure, muffe geur betekent dat de tomaat zijn beste tijd gehad heeft. In dat geval moet je hem weggooien, want het bederf kan zich razendsnel verspreiden naar de rest.
Ook het binnenste van de tomaat verraadt veel. Snij je een tomaat open en zie je slijmerige pitten of een verkleurde kern, dan is hij niet meer goed. Tomaten die gefermenteerd ruiken of prikken op de tong zijn ook niet veilig meer om te eten. Twijfel je? Liever weggooien dan spijt krijgen. Smaak, geur, kleur en textuur zijn je beste aanwijzingen als het gaat om de versheid van tomaten.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kok
Als kok weet Wilhelmus Hengstmengel als geen ander, lekker eten begint bij het op de juiste manier bewaren van levensmiddelen. Hij heeft inmiddels ruim 15 jaar ervaring in de keuken (dus ook met het bewaren en invriezen van onder andere groente, fruit, vlees, vis, en gerechten), en schrijft artikelen en recepten voor diverse Nederlandstalige receptensites (onder andere deze site), en enkele Duitstalige receptensites. Als oud groenteboer weet hij veel over groenten en fruit, en door het veelvuldig koken ook veel over de bereiding van vlees en vis. En natuurlijk over het langer goed houden van voedingsmiddelen. Hij heeft een passie voor het schrijven over simpele gerechten en kookmethoden. is een geboren Rotterdammer, maar vandaag de dag een echte Tiroler en Wereldburger. Bewaren en invriezen is over de hele wereld nagenoeg hetzelfde, maar toch soms net even anders.
