Erwtenmelk bewaren is iets waar je echt even bij stil moet staan als je deze plantaardige melk zelf maakt of koopt in grotere hoeveelheden. Deze melk, gemaakt van gele spliterwten, is steeds populairder aan het worden bij mensen die bewust willen omgaan met zuivelvervangers, maar hij is niet zo lang houdbaar als je misschien denkt. Vooral zelfgemaakte erwtenmelk heeft wat extra aandacht nodig qua bewaring, omdat er geen conserveringsmiddelen in zitten. Als je wilt voorkomen dat het zuur wordt of rare geurtjes krijgt, moet je weten waar je op moet letten. Of je het nu bewaart in de koelkast, invriest of zelfs vacumeert, elk van die methoden heeft zo z’n voor- en nadelen.
Erwtenmelk bewaren
Erwtenmelk bewaren doe je het beste op een manier die past bij hoe snel je het denkt te gebruiken. Heb je het dagelijks in je smoothie of in je havermout? Dan is de koelkast meestal voldoende. Maak je het zelf en wil je wat voorraad aanleggen? Dan is invriezen of vacumeren een slimmere keuze. Belangrijk is vooral dat je weet hoe lang het goed blijft en hoe je het snel kunt herkennen als het niet meer goed is.
In de koelkast
Zelfgemaakte erwtenmelk bewaar je het liefst in een goed afgesloten glazen fles of pot in de koelkast. Plastic kan ook, maar let erop dat het goed schoon is en geen oude geurtjes afgeeft. Kies voor het koudste gedeelte van je koelkast, dus niet in de deur, want daar is de temperatuur vaak iets hoger en dat kan de houdbaarheid verkorten. In een glazen fles met schroefdeksel blijft de melk meestal tot drie dagen goed, soms vier, maar dat hangt ook af van hoe schoon je hebt gewerkt tijdens het maken.
De meeste kant-en-klare erwtenmelk uit de winkel is al gepasteuriseerd en bevat vaak een natuurlijke conserveermiddel of zuurteregelaar. Daardoor kun je die, zolang hij nog niet geopend is, gerust enkele weken in de koelkast bewaren. Na openen moet ook die binnen een paar dagen op. Schud de melk altijd goed voor gebruik, want de erwteneiwitten kunnen wat bezinken op de bodem.
Invriezen
Erwtenmelk invriezen is een goede oplossing als je grotere hoeveelheden maakt of als je zeker wilt zijn dat je altijd iets op voorraad hebt. Gebruik hiervoor bij voorkeur diepvriesbestendige potten of zakken en laat wat ruimte over aan de bovenkant, want de melk zet iets uit tijdens het invriezen. Bewaar het bij voorkeur in porties van tweehonderd tot vijfhonderd milliliter, zodat je telkens alleen opwarmt wat je nodig hebt.
Bij het ontdooien in de koelkast zul je merken dat de melk wat gaat schiften of er wat korrelig uitziet. Dat is normaal, en kun je meestal eenvoudig oplossen door het even goed te schudden of te mixen met een staafmixer. De smaak blijft grotendeels intact, al is het iets minder romig dan verse erwtenmelk. Gebruik ontdooide erwtenmelk bij voorkeur in warme bereidingen zoals sauzen, havermout of soepen, en niet als koffiemelk.
Vacumeren
Vacumeren is een uitstekende manier om erwtenmelk langer vers te houden, zeker als je het combineert met koelen of invriezen. Door het vacuüm wegzuigen van de lucht vertraag je de groei van bacteriën, schimmels en gisten. Het werkt vooral goed als je zelfgemaakte erwtenmelk vacuümeert vlak na het afkoelen, als hij nog kraakvers is. Gebruik een stevige vacuümzak of een vacuümfles met afsluitdop, speciaal bedoeld voor vloeistoffen.
In de koelkast verleng je met vacumeren de houdbaarheid van drie dagen naar wel een week. In de vriezer blijft gevacumeerde erwtenmelk veel langer goed, soms wel tot een half jaar, zonder dat de smaak achteruitgaat. Let er wel op dat de zakken of flessen goed zijn afgesloten, want bij vloeistoffen is het risico op lekkage altijd iets groter dan bij vaste stoffen. Werk schoon en koel de melk eerst goed terug voordat je vacumeert.
Bewaartijden erwtenmelk bewaren
Niet gevacumeerd
Kamertemperatuur: 4 uur
Koelkast: 3 tot 4 dagen
Vriezer: 2 tot 3 maanden
Wel gevacumeerd
Kamertemperatuur: 6 tot 8 uur
Koelkast: 7 tot 8 dagen
Vriezer: 4 tot 6 maanden
Nadelen bewaren bij kamertemperatuur
Erwtenmelk bewaren op kamertemperatuur is eigenlijk alleen aan te raden als je het echt binnen een paar uur na het maken of openen gaat gebruiken. Zeker bij zelfgemaakte melk kan het bij warm weer al binnen een uur zuur gaan ruiken. Bacteriën krijgen vrij spel zodra de melk boven de acht graden komt, en dat merk je vaak al snel aan een veranderde geur of lichte bruis.
Een gesloten fles kant-en-klare erwtenmelk kan soms enkele maanden buiten de koelkast bewaard worden, mits op een koele, donkere plek en zolang hij nog ongeopend is. Kijk altijd goed naar de houdbaarheidsdatum en gebruik je neus zodra je hem opent.
Nadelen bewaren in koelkast
Hoewel de koelkast een prima plek is om erwtenmelk vers te houden, is het grootste nadeel dat je er echt bovenop moet zitten qua gebruik. Binnen een paar dagen gaat de structuur achteruit en kun je lichte schifting zien. Ook kan de geur wat muf worden, zeker als de melk in aanraking is gekomen met zuurstof of niet goed was afgesloten.
Nadelen bewaren in vriezer
Invriezen is handig, maar het heeft invloed op de textuur. Na het ontdooien zie je vaak dat de melk iets korreliger is geworden of een vlokkerige structuur heeft. Dat komt doordat de eiwitten en vetten zich bij het invriezen en ontdooien opnieuw groeperen. Voor de smaak maakt dat meestal weinig uit, maar als je erwtenmelk puur wilt drinken of in je koffie gebruiken, merk je het verschil wel degelijk.
Hoe herken je bedorven erwtenmelk
Een van de duidelijkste signalen dat erwtenmelk bedorven is, is de geur. Goede erwtenmelk ruikt neutraal, soms een beetje nootachtig of licht grassig, afhankelijk van hoe hij gemaakt is. Zodra je een zure of muffe geur ruikt, is dat een teken dat bacteriën hun werk zijn gaan doen. Ruik je een scherpe, zure lucht, dan is het niet meer veilig om te gebruiken. Je kunt ook kijken of de melk zich heeft gescheiden in waterige en vaste delen en of er klontjes ontstaan zijn.
Ook de smaak zegt veel. Als de melk bitter, wrang of onaangenaam zuur smaakt, moet je het direct weggooien. Wacht ook niet met twijfelen. Een onaangename textuur of prikkend gevoel in de mond duidt vaak al op beginnende gisting. Verder kunnen er zelfs gasbelletjes ontstaan, of zie je dat het deksel bol gaat staan. Dit zijn allemaal signalen dat de melk niet meer veilig is. Bij twijfel is het altijd beter om het weg te gooien dan om risico te nemen, zeker bij zelfgemaakte producten zonder conserveermiddelen.
Wilhelmus Hengstmengel
Auteur en kokAls kok weet Wilhelmus Hengstmengel als geen ander, lekker eten begint bij het op de juiste manier bewaren van levensmiddelen. Hij heeft inmiddels ruim 15 jaar ervaring in de keuken (dus ook met het bewaren en invriezen van onder andere groente, fruit, vlees, vis, en gerechten), en schrijft artikelen en recepten voor diverse Nederlandstalige receptensites (onder andere deze site), en enkele Duitstalige receptensites. Als oud groenteboer weet hij veel over groenten en fruit, en door het veelvuldig koken ook veel over de bereiding van vlees en vis. En natuurlijk over het langer goed houden van voedingsmiddelen. Hij heeft een passie voor het schrijven over simpele gerechten en kookmethoden. is een geboren Rotterdammer, maar vandaag de dag een echte Tiroler en Wereldburger. Bewaren en invriezen is over de hele wereld nagenoeg hetzelfde, maar toch soms net even anders.
